Kilka tygodni temu, prezes Stowarzyszenia Przyjaciół Trzebowniska odebrał telefon z dramatyczną informacją: - Na cmentarzu w Staromieściu skradziono nagrobek ze zbiorowej mogiły trzebowniczan. W grobie tym pochowanych jest 7 mieszkańców Trzebowniska, zabitych w trakcie działań frontowych w ostatnie dni lipca 1944 roku - donosił jeden z krewnych, opiekujący się mogiłą.

Natychmiast zainteresowaliśmy się tą bulwersującą sprawą. Jednak szybko ustaliliśmy, iż zdarzyła się rzecz nie straszna i karygodna, a raczej... budująca i godna pochwały. Zarząd Zieleni Miejskiej w Rzeszowie, sprawujący nadzór nad cmentarzami komunalnymi, zlecił gruntowną renowację nagrobka. Zadania podjęła się firma kamieniarska CEHABET Henryka Ciechanowicza. Koszt inwestycji w kwocie 15 tys. złotych pokryto ze środków Skarbu Państwa na utrzymanie cmentarnictwa wojennego, będących w dyspozycji wojewody podkarpackiego.

W listopadzie br. prace remontowe przy zbiorowej mogile dobiegły końca. Poniżej publikujemy zdjęcia grobu przed renowacją oraz po jej zakończeniu. Na marmurowej płycie znów znalazły się nazwiska poległych rodaków z Trzebowniska. Leżą tu: Wacław Czupryjak (w chwili śmierci miał 30 lat), Aniela Stadnik (23 lata), Kazimierz Tomasik (lat 18), Jan Wcisło (lat 74), Mieczysław Wiercioch (lat 23), Jan Wisz (lat 68), Stanisław Wolf (lat 21). W trakcie walk frontowych w ostatnie dni lipca 1944, w rożnych sytuacjach życie straciło 12 mieszkańców Trzebowniska. Siedmiu wymienionych spoczęło w zbiorowej mogile staromiejskiego cmentarza, pozostałych pochowano w grobach rodzinnych.

Solidna granitowa płyta przetrwa wieki, co pozwoli ocalić pamięć o ofiarach II wojny. A wszystko dzięki słusznej decyzji kierownictwa Zarządu Zieleni Miejskiej w Rzeszowie. W imieniu rodzin osób poległych w 1944 oraz kierownictwa naszego Stowarzyszenia kierujemy na ręce dyrektor ZZM Aleksandry Wąsowicz - Duch słowa serdecznego podziękowania.

Dlaczego trzebowniczan chowano w Staromieściu? Z myślą o młodym Czytelniku, warto przypomnieć kilka faktów. Przez wieki, wierni z Trzebowniska przypisani byli do parafii w Staromieściu. Historię samodzielnej parafii w Trzebownisku wyznacza dopiero rok 1945, zaś nasz wiejski cmentarz otwarto pod koniec 1947 roku. Do tego czasu, miejscem pochówku naszych przodków było, więc Staromieście.

Władztwo kościelne Staromieścia nad Trzebowniskiem rekompensował niejako fakt władztwa samorządowego Trzebowniska nad Staromieściem. Otóż z chwilą utworzenia w roku 1934 tzw. gmin zbiorczych, siedzibą jednej z nich, skupiającą 12 okolicznych sołectw, stało się Trzebownisko. W skład ówczesnej dużej gminy Trzebownisko weszła też gromada Staromieście. Tak było aż do połowy roku 1951, kiedy to całe staromiejskie osiedle znalazło się w granicach administracyjnych miasta Rzeszowa.

Tekst: Ryszard Bereś
Zdjęcia: Marek Kozioł, archiwum